allagorjàre , vrb Definizione
nau mescamente de s'erba, de is laores, ingroghire, essire guastos po s'abba a tropu; nau de gente, bènnere a malu tretu de calecuna maladia, derrúere
Sinonimi e contrari
aflusciai,
allidredhàre,
ammoltighinare,
indisichire
Traduzioni
Francese
se faner,
se flétrir
Inglese
to wilt,
to wither
Spagnolo
marchitar,
ajar
Italiano
avvizzire,
afflosciare
Tedesco
welken,
erschlaffen.
allartzanài , vrb: allatzanai Definizione
igragalare, nau de erbas segadas o patindho asciutore po farta de abba
Sinonimi e contrari
acalabiare,
acalamai,
addormicare,
agurgire,
allacanae,
allizare,
ammustiai,
arruncionire,
artanare,
calaginare,
carigai,
caugai
Frasi
sa fà frisca lassada sentza de coi si allàtzanat ◊ is froris bodhius de diora si allàtzanant
2.
si allàtzanant is bisus puru!
Traduzioni
Francese
se flétrir
Inglese
to wither
Spagnolo
marchitar
Italiano
avvizzire
Tedesco
welken.
allebigiàre , vrb: allebizare,
allepizare,
allibizare Definizione
nau de erbas, pèrdere s'abba, asciutare sicandhosi; fintzes asciutare
Sinonimi e contrari
acalamai,
allacanae,
allizare,
ammalmiare,
assichillonai,
calighinare,
igragalare,
illebizare,
illizare,
marciulari,
pansiri
/
abbentai 1,
asciutai
Frasi
custu bentu de sole no li at allibizadu sa foza ◊ undhas de prumu ant allepizau su lentíschinu
2.
sa sartitza si allibizat posta in bértigas
Traduzioni
Francese
se faner,
se flétrir
Inglese
to fade
Spagnolo
marchitarse,
ajarse
Italiano
appassire
Tedesco
verwelken.
apabassài, apabassàre , vrb: apapasciare,
apapassare,
pabassai Definizione
nau de frutuàriu, fàere o essire a pabassa
Sinonimi e contrari
acalamai,
ammustiai,
irmurtire
/
apilardae
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se flétrir
Inglese
to wither
Spagnolo
pasar
Italiano
appassire
Tedesco
verwelken.
arruntzài , vrb: arrunzai,
runzai Definizione
est su chi faet su fogu o su sole forte a sa pedhe e cosas deasi, chi dhas atzirbisonat, dhas faet totu a pinnigas; istare o pònnere coment'e allorigaos, acancarronaos (mescamente crocaos)
Sinonimi e contrari
acarrongiai,
afrangillonai,
aggrunciare,
ammaugionai,
apigiare,
atavellai,
atripitzare,
cascai,
frongire,
granculai
| ctr.
istirai
Modi di dire
csn:
arruntzaisí (nadu de chie tenet fritu) = atuturàresi, istare atuturados; a. is codhus = incrubai de palas, leàrela cun passiéntzia candho una cosa andhat male, fàghere de codhos, comente faghet chie no ischit it'e rispòndhere; arrunzaisí a una parti = fràngheresi, pònneresi a un'ala
Frasi
su tempus arrunzat totu is cosas ◊ si est arruntzau de sa bregúngia ◊ candu unu s'est istasiu dhi naraus chi est arruntzau ca portat sa pedhi frungia
2.
it'est chi t'est pigau, ita tenis chi ti biu totu allochiau?! - dh'iat nau arrunzendu
3.
arrunzadí a una parti: comenti ti permitis de fichiri turra in is chistionis nostras?!
Etimo
ctl.
arronsar
Traduzioni
Francese
froisser,
se flétrir,
se rider
Inglese
to wrinkle up
Spagnolo
arrugar
Italiano
contrarre,
raggrinzire,
corrugare
Tedesco
zusammenziehen,
runzeln,
falten.
calamài , vrb: acalamai,
calamiai,
calemai,
callamai,
caramai Definizione
calàresi de su sicore, po mancamentu de abba, de fortzas
Sinonimi e contrari
acalabiare,
allartzanai,
allebigiare,
allizare,
irdebbilitare
/
ammaculiare,
apirchizonare
Modi di dire
csn:
unu frori caramau, calamiau, follas callamadas = tzédidu, tzédidas de su sicore; c. s'atza = dòrchere, pèrdere s'ata (in suspu, sa capatzidade de s'impònnere, de faedhare)
Frasi
s'est calemada sa mata
2.
gopai Giuanni, bosu gei seis de bon'arratza e no si calamat s'atza che gortedhu arruinau! ◊ seu caramada: no tengu balia de nudha, cun cussu pentzamentu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se flétrir,
affaiblir,
se faner
Inglese
to dry up,
to wither,
to weaken
Spagnolo
marchitarse
Italiano
appassire,
infiacchire
Tedesco
ermatten,
welken.
illizàre , vrb Definizione
sufrire po mancamentu de abba, nau de is erbas / cara illizada = cara chei sa tela, cara mala de bisura
Sinonimi e contrari
acalamai,
agurgire,
allacanae,
allebigiare,
allizare,
calighinare,
pansiri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se faner,
se flétrir
Inglese
to wither
Spagnolo
marchitar
Italiano
appassire,
avvizzire
Tedesco
verwelken.